کسری بودجه و انواع آن
زمانی که مخارج دولت از درآمدهای آن بیشتر باشد گفته میشود که بودجه دولت با کسری مواجه شده است. اگر مخارج دولت را با حرف G و درآمدهای مالیاتی را با حرف T و بودجه را با حرف B نشان دهیم تابع بودجه به صورت زیر خواهد بود :
B=T-G
در اقتصاد بخش عمومی، کسر بودجه دولت ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. کسر بودجه از نظر ماهیت به وجوه مختلف ظاهر میشود:
1- کسر بودجه اداری
کسری بودجه‌ای است که در نتیجه فقدان سازمان صحیح اداری به وجود میآید. در این موارد به علت سازمان ناقص و عدم هماهنگی کار، مخارج اداری حیف و میل شده و بازده کارکنان پایین میآید. در این صورت مخارج اداری نامتناسب با سایر مخارج افزایش مییابد و در نتیجه در بودجه عادی دولت کسر بودجه به صورت افزایش مخارج اداری ظاهر میگردد. کسر بودجه اداری ناشی از عوامل زیر است:
· سازمان غلط وصول درآمدها
· عدم صلاحیت کادر اداری سازمان‌های وصول کننده مالیات‌ها
· انتخاب غلط سیستم مالیاتی
این نوع کسر بودجه از هر نظر غیرمعقول است و دولت باید در مبارزه با آن با تمام قوا بکوشد.
2- کسر بودجه ناشی از اوضاع و احوال اقتصادی
این نوع کسر بودجه گاه به علت فقدان هماهنگی و تقارن بین درآمدها و مخارج عمومی در بودجه ظاهر میشود؛ عدم هماهنگی بین دخل و خرج عمومی در بودجه، بیشتر به علت حساسیت اقلام درآمد و عدم حساسیت اقلام مخارج در برابر تغییر وضع اقتصادی است. کاهش درآمدهای دولت گاه ممکن است بر اثر نوسانات خیلی کوتاه اقتصادی به صورت خشکسالی و نظایر آن و گاه بر اثر حوادث اتفاقی مانند سیل، زلزله و غیره باشد. این نوع کسر بودجهها در مالیه جدید اجتنابناپذیر تلقی میشود و به عنوان کسری بودجه معقول از طریق سیاست مالی و سیاست پولی آن را میتوان تا حدود امکان تأمین مالی کرد.
3- کسر بودجه مربوط به ساختمان اقتصادی
این نوع کسر بودجه در اثر عدم هماهنگی بین دخل و خرج عمومی در بلندمدت بروز میکند. عدم هماهنگی گاه در نتیجه افزایش مخارج عمرانی به منظور تقویت زیربناهای اقتصادی و اجتماعی به وقوع میپیوندد. عدم تکافوی درآمدهای دولت از نظر تأمین مالی مخارج عمرانی اغلب به علت ضعف توانایی مالی جامعه است. ضعف قدرت مالی جامعه به صورت کسر درآمد در این مواقع به صورت کسر بودجه عمرانی بروز میکند. در مالیه جدید کسر بودجه عمرانی کسر بودجه معقول تلقی میشود و حتی برخی معتقدند اصولاً کسر بودجه عمرانی را نمیتوان کسر بودجه دانست.
بین کسری بودجه و کسری مالی تفاوت وجود دارد؛ کسری مالی زمانی صورت میپذیرد که علاوه بر درآمدهای جاری، دریافتهای سرمایهای مثل قرضه عمومی را نیز مدنظر قرار بدهیم و در حقیقت جمع دریافتهای جاری و سرمایهای نتوانند هزینههای جاری سرمایهای را بپوشانند. در حالت کسری بودجه، کسری بودجه کل اندازهگیری نمیگردد، لیکن در حالت کسری مالی، کسری بودجه کل اندازهگیری میشود.
http://tasmim.blogfa.com/post-370.aspx
