تحلیل الگوی اشتغال در بخش صنعت ایران و بررسی طرح کارانه اشتغال برای جوانان(کاج)
مرکز پژوهش های مجلس
نسخه الکترونیک تحلیل الگوی اشتغال در بخش صنعت ایران و بررسی طرح کارانه اشتغال برای جوانان(کاج) ، جهت دانلود کلیک کنید .
الگوی اشتغال در بخش صنعت نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر به‌رغم تلاش برای رشد اقتصادی بخش صنعت عملکرد قابل دفاعی در اشتغال‌زایی نداشته است. تصویر کلان بازار کار ایران حکایت از آن دارد که اشتغال‌زایی به ویژه برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی در سال‌های آینده به یکی از چالش‌های اساسی در کشور بدل خواهد شد. این در حالی که بخش صنعت به‌طور بالقوه نقش مهمی در جذب نیروی کار دارد؛ براساس نتایج مرکز آمار ایران، بخش صنعت در سال‌های اخیر به‌طور متوسط حدود 32 درصد از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده این در حالی است که سهم صنعت ساخت در اشتغال زایی به تنهایی حدود 10درصد است.
? ارزیابی‌های «بازوی پژوهشی مجلس» نیز نشان می‌دهد الگوی اشتغال در بخش صنعت متناسب با رشد این بخش صورت نگرفته است. به عبارت دیگر رشد بخش صنعت، منبع ایجاد اشتغال در این بخش نبوده و این امر به‌طور ضمنی مؤید اشتغال‌زایی صنایع خرد و کوچک می‌شود بخشی که از سهم پایینی در رشد صنعت برخوردار است. تعداد واحدهای فعال صنعتی به خصوص از میانه دهه 1380 به شدت افت کرد که این موضوع حکایت از رکود و بحران تعطیلی کارگاه‌های صنعتی از سال 1386 تاکنون دارد.
? در حال‌حاضر اقتصاد ایران با بیکاری گسترده در گروه سنی جوانان به‌خصوص دانش‌آموختگان دانشگاهی مواجه است و بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، جوانانی هستند که بنگاه‌های اقتصادی تمایل چندانی برای جذب آنها ندارند. در همین راستا برنامه اشتغال فراگیر برای سال 96 توسط دولت تهیه و تدوین شد و در شورای‌عالی اشتغال و ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به تصویب رسیده است. بخشی از این برنامه مربوط به نحوه مداخله دولت در زمینه اشتغال جوانان در قالب «طرح کارانه اشتغال جوانان (طرح کاج)» است.
? یافته‌های این پژوهش بیانگر این موضوع است که برای اجرای طرح‌های اشتغال‌زایی مانند «طرح کاج» (کارانه اشتغال جوانان) در بخش صنعت باید قبل از هر چیز به الگوی «اشتغال»، «ترکیب»، «سطح مهارت» و «دیگر مولفه‌های اصلی بازار کار در آن بخش» توجه اساسی شود. در این مطالعه همچنین به دو واقعیت اساسی در زمینه اشتغال صنعتی طی سال‌های اخیر اشاره شده که اولا عمده اشتغال تحقق یافته در بخش صنعت کشور به صنایع خرد و زیر 10 نفر کارکن یا حتی زیر 5 نفر کارکن اختصاص داشته؛ ثانیا بیش از 70 درصد اشتغال موجود در بخش صنعت کشور دارای تحصیلات دیپلم و کمتر از دیپلم بوده یا به عبارت دیگر فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند.
? مرکز پژوهش‌های مجلس در این مطالعه برای بهبود وضعیت اشتغال و افزایش به کارگیری جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاهی در بخش صنعت و در قابل طرح‌های اشتغال‌زایی همچون کاج، دو راهکار «اصلاحات نهادی و افزایش مشارکت بخش خصوصی» و «افزایش ضریب نفوذ فناوری و نوآوری» در بخش صنعت را پیشنهاد کرده است.
