میزگرد بررسی آخرین وضعیت بورسیه‌های بحث‌برانگیز وزارت علوم
خطمشی گذاری وارونه علمی
از فساد اقتصادی تا فساد علمی
دکتر محمودصادقی (نماینده مجلس)-دکتر مسلمی ناینی (مدیرکل وقت بورس وزارت علوم )
در بخش اول میزگرد بررسی آخرین وضعیت بورسیه‌های وزارت علوم مطرح شد:
از لیست 98نفره آقازاده‌ها تا انتقاد از آزار روحی بورسیه‌ها
تهران- ایرناپلاس- ماجرای بورسیه‌های خارج به داخل وزارت علومِ دولت نهم و دهم، یکی از موضوعات جنجالی کشور در سال‌های ابتدایی دولت یازدهم بود. حالا چندی است که با توجه به رسیدگی موردی به شکایت‌های دانشجویان بورسیه در شعب دیوان، دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.
با توجه به اهمیت موضوع بورسیه‌ها و احکام صادر شده از سوی دیوان عدالت اداری مبنی‌بر الزام دانشگاه‌ها به استخدام برخی از افراد بورسیه شده، میزگرد «بررسی آخرین وضعیت بورسیه‌های بحث برانگیز وزارت علوم» با حضور محمود صادقی، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی و حسن مسلمی نائینی، استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس و معاون سازمان امور دانشجویان و مدیرکل بورس خارج وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ایران در دولت احمدی‌نژاد، در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) برگزار شد.
**بررسی تصمیمات آموزشی از صلاحیت دیوان عدالت خارج است
در ابتدای این نشست، محمود صادقی، نماینده مردم تهران در واکنش به اقدام اخیر دیوان عالی کشور گفت: حکم دیوان، الزام دانشگاه‌ها به استخدام فارغ‌التحصیلانی است که با فرآیند بورسیه‌های غیرقانونی تحصیل کرده‌اند، اما در مورد صلاحیت دیوان باید گفت که بر اساس مصوبه جلسه 630 شورای عالی انقلاب فرهنگی که در مورد مباحث مربوط به جنبه‌های آموزشی است، تصمیمات اتخاذ شده از سوی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در امور و شمول علمی را از صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی خارج دانسته است. همچنین مطابق بند 2 مصوبه 760 مورخ 12 / 12 / 93 شورای عالی انقلاب فرهنگی، رسیدگی به دعاوی مربوط به تصمیمات دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در این امور (شمول علمی) فقط در صلاحیت هیات عالی تجدیدنظر وزارت علوم است. بنابراین ورود دیوان عدالت اداری از جهت صلاحیت اشکال دارد و احکام صادر شده، صرف‌نظر از ماهیت احکام که بحث شکلی و صلاحیتی است، در بحث ماهیت هم ایراداتی به آن وارد است.
وی با بیان اینکه آمار دقیقی در مورد کسانی که به‌واسطه حکم دیوان قرار است به استخدام دانشگاه درآیند در اختیار ندارم گفت: بسیاری از بورسیه‌ها که تصمیمات متفاوتی در موردشان گرفته شده است، عملاً با عناوین مختلف جذب شده‌اند و نسبت به کل آن تعداد، افراد محدودی جذب نشده‌اند که البته بنده به‌عنوان نماینده مجلس به تعلل وزارت علوم در این زمینه ایراد دارم و از وزیر علوم سؤال کرده‌ام و سؤالم تحت رسیدگی است و هنوز به صحن ارجاع نشده است.
«سؤال من این است که چگونه افرادی که به‌طور عادی بورسیه شده‌اند و پس از بازگشت به کشور باید مراحل مقدماتی طی شود، این روند مدتی به طول می‌انجامد، ولی این افراد که بورسیه آنها محل اشکال است بدون طی این مراحل، قرار است جذب شوند؟ به نظر می‌رسد مرجع قضایی در مورد آنها تبعیض مضاعفی داشته است. یکی تبعیض در مورد نحوه ورود آنها برای برخورداری از بورسیه که بدون رقابت و غیرقانونی وارد شده‌اند و از سوی دیگر، یک تبعیض هم در بحث جذب آنها. این که در حالی که صلاحیت آنها جای بحث دارد و صلاحیت علمی آنها هنوز احراز نشده است، با حکم دیوان، دانشگاه مکلف به استخدام مستقیم این افراد باشد. بر اساس اطلاعات من این روند از دانشگاه تربیت مدرس آغاز شده و برای چند نفری حکم دیوان صادر شده و پرونده60 تا 70 نفر در دست بررسی است.
** ادعای تخلف در بورسیه وزارت علوم بی‌اساس بوده است
حسن مسلمی نائینی، معاون سازمان امور دانشجویان و مدیرکل بورس خارج وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ایران در زمان دولت احمدی‌نژاد در واکنش به گفته‌های صادقی با بیان اینکه سؤال من این است که چگونه کسی که لغو بورس شده است، پس از گذشت 4 سال ( از سال 93) دیوان باید برای آنها حکم صادر کند؟ گفت: اگر این افراد لغو بورس شده‌اند، چرا باید به آنها اجازه ادامه تحصیل بدهند؟ مگر وزارت علوم در جریان نبود؟ پاسخ این است که چون ادعا و گفته‌ها مبنی‌بر تخلفات دانشجویان حرف‌های پرت و بی‌اساس بوده است و چون آقایان متوجه این اشتباه شده‌اند، دوباره به همه اجازه دادند به سراغ ادامه تحصیل خود بروند. به همین خاطر است که دیوان اکنون برای آن افراد حکم صادر کرده است.
«آنها اشتباه کردند و باید جبران کنند چون با آبروی سه هزار نفر بازی شد و در آخر کار، به 36 نفر رسیدند. اکنون بروید بپرسید آن 36 نفر کجا هستند؟ این 36 نفر را که گفته بودید تخلف کرده‌اند، لغو بورسیه می‌کردید. حتی آنها را نیز لغو نکردند. فقط دو نفر از این افراد را خود من لغو بورسیه کردم، آن هم قبل از آنکه بروند متوجه شدم که نمراتشان را اشتباه داده‌اند.»
«من تعجب می‌کنم چگونه آقای صادقی در مصاحبه‌هایشان می‌گوید کل 3700 نفر تخلف کرده‌اند. اگر کسی تخلف کرده است من به‌عنوان مدیر، تخلف کرده‌ام که او را بورسیه کردم نه آن افرادی که در بورسیه پذیرفته شده‌اند. آنها خالصانه و مخلصانه آمده‌اند و مدارکشان را داده‌اند. اگر کسی تخلف کرده است آنها تخلف نکرده‌اند. چرا این بندگان خدا را آزار و اذیت روحی می‌کنید.»
مسلمی نائینی با بیان اینکه آقای صادقی به مصوبه 630 شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کردند افزود: در این مصوبه آمده است مسائل آموزشی، پژوهشی را دیوان عدالت نمی‌تواند حکم بدهد. در اینجا مسئله بورسیه‌ها علمی نیست، مثل این است که یک نفر را شما از کار بی‌کار کنید و او برود شکایت کند که مرا به‌کار بگیرید. شئون این مسئله با مصوبه 630 فرق می‌کند. سه سال با طرح این مسائل با روح و روان این افراد بازی شد.
«مصوبه 630 برای مثال در مورد نمره یک نفر نمی‌تواند حکم بدهد یا اگر استادی در هیئت ممیزه رد شد دیوان عدالت نظر نمی‌دهد، ولی اگر در مورد فعالیت کاری باشد می‌تواند حکم بدهد. فردی که اکنون در دانشگاه تربیت مدرس با این مسئله مواجه شده است، سه سال است که دادگاه بدوی به دانشگاه دستور داده تا مشکل وی را حل کنند، اما دستور دادگاه عمل نشده است. بروید میزان سواد این فرد را ببینید، مدارک آنها را بیاورند تا بر اساس گفته‌های شما بگویم چه کسی باسواد و چه کسی بی‌سواد است.»
**آزمون بورسیه از سال 81 حذف شد
مسلمی نائینی که مدیرکل بورس خارج وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ایران در زمان دولت احمدی‌نژاد بوده است در مورد دلایل حذف آزمون بورسیه گفت: آزمون بورسیه از سال 81 حذف شده است، پس نباید از ما بپرسید چرا حذف شده، بروید از مسئولان وقت بپرسید چرا این اتفاق افتاده است.
«آنچه در دوران مسئولیت ما در سال 84 اتفاق افتاد این بود که دیدیم در بودجه برای 100 نفر، بورسیه داخلی و اعزام به خارج پیش‌بینی شده بود که باید تعیین تکلیف می‌شد. ما روند را بررسی کردیم. دیدیم سازمان سنجش از سال 81 دیگر آزمون برگزار نمی‌کند. هیچ‌جای دیگر نیز آزمون برگزار نمی‌کرد. در همین رابطه ما به وزیر گفتیم فراخوان می‌زنیم و با استفاده از اساتید برجسته، از افراد متقاضی مصاحبه می‌گیریم و حداقل دو استاد از هر فرد آزمون می‌گیرند. در آیین‌نامه نیز به آزمون علمی اشاره شده است، نه آزمون کتبی. ما نمی‌توانستیم آزمون کتبی بگیریم چون سازمان سنجش آمادگی نداشت و چهار سال بود آزمون برگزار نمی‌کرد. در دانشگاه نیز دیگر آزمون نبود، حتی پذیرش در آزمون دکترا نیز غیرمتمرکز بود. از همین رو، ما طرح را ارائه کردیم و وزیر وقت تأیید کرد.»
وی در پاسخ به این سؤال که در اطلاعیه وزارت علوم در سال 93 آمده که این روش پذیرش و حذف آزمون بدون تأیید وزیر علوم انجام شده است گفت: این اطلاعیه مربوط به سال 93 را که خودشان عمل نکردند را چرا ملاک قرار داده‌اید؟ این‌ها کارهای زمان آقای نجفی است که سرپرست بودند.
**تغییرات آئین‌نامه طرح پذیرش دانشجو توسط وزیر علوم تأیید شد
مسلمی نائینی در ادامه به نامه‌ای که در سال 84 به وزیر وقت، زاهدی نوشته شده است، اشاره کرد و گفت: در این نامه آمده است که بر اساس حذف آزمون تخصصی اعطای بورس خارج کشور از سال 81 پس از مذاکرات فراوان در این شورای بورس، دستورالعمل بورس دکترای خارج از کشور جهت تأمین هیات علمی و متخصصان در دانشگاه داخل کشور پیشنهاد شد که وزیر با این پیشنهاد موافقت کردند.
«این نشان می‌دهد که ما دستور وزیر داشتیم و طرح پذیرش دانشجو برای بورس خارج کشور به تأیید وزیر رسیده و ادعای مطرح شده در خصوص عدم تأیید آن صحیح نیست. این نامه مربوط به سال 85 است و ما 9 ماه روی آن تأمل کردیم.»
وی در پاسخ به این سؤال که بر اساس اطلاعیه وزارت علوم در مورد بورسیه‌های غیرقانونی به این نکته اشاره شد که شورای مرکزی بورس تنها پیشنهاد دهنده است و حق اعمال تغییرات را ندارد گفت: این‌ها از سر بی‌اطلاعی است. طبق قانون مجلس و طبق آیین‌نامه‌ای که وزیر در سال 84 ابلاغ کرده است، نظر نهایی در مورد بورسیه افراد را شورای مرکزی بورسیه اعلام می‌کند.
**در مورد بورسیه‌های دولت اصلاحات اخلاقی عمل کردیم
«ما در همان سال نخست خدمتمان (سال 84)، یک پرونده قطور از سازمان بازرسی دریافت کردیم که می‌توانستیم آن را علم کنیم، اما اخلاقی کار کردیم. وزیر به ما دستور داد که حق ندارید آنچه را که در دوره اصلاحات در موارد بورسیه انجام شده، مطرح کنید. زیرا سازمان بازرسی، دیوان عدالت و دیوان محاسبات هستند، آنها خودشان بیایند بررسی کنند.»
مدیرکل بورس خارج وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ایران در زمان دولت احمدی‌نژاد با بیان اینکه اگر لازم شد نشان می‌دهم که در دوره اصلاحات با چه شرایطی به افراد بورسیه خارج از کشور اعطا می‌شد تأکید کرد: ما هرگز این موارد را افشا نمی‌کردیم چون این کار بر عهده دستگاه نظارتی است.
**لیست 98 نفره آقا و آقازاده‌ها در پرونده بورسیه‌های غیرقانونی وزارت علوم
در ادامه صادقی با اشاره به سوابق علمی و اخلاقی مسلمی نائینی گفت: من افسوس می‌خورم با این سوابق درخشان، برخی ایشان را پلی برای رسیدن به مطامع شخصی خود کرده‌اند. برخلاف نظر ایشان، طبق آیین‌نامه بورس، هر نوع ضابطه و تغییر در آن باید به تصویب وزیر برسد و وظیفه شورای مرکزی بورس، فقط تشخیص مصادیق بر اساس ضوابط مصوب وزیر است. تقریباً هیچ‌کدام از تغییرات سالانه در شرایط متقاضیان به تصویب وزیر نرسیده است.
وی به لیست 98 نفره از آقا و آقازاده که نامشان در پرونده بورسیه‌های غیرقانونی وزارت علوم آمده است اشاره کرد و گفت: در این لیست که در اختیار من است از نماینده مجلس، فرماندار، فرزند امام جمعه، فرزند و داماد پروین احمدی‌نژاد، مدیرکل روابط عمومی، فرزند مشاور وزیر علوم، فرزند رئیس دانشگاه وجود دارد. افرادی با معدل 13.3 ، 12.17و کبر سنی متولد سال 1345، معدل 12.46 کبر سن متولد 1353 و… انواع و اقسام افراد وجود دارد. آیا مسئولیت آن را می‌پذیرید؟ چگونه می‌خواهید روز قیامت پاسخگو باشید.
نماینده مردم تهران در مجلس با تأکید براینکه من در هیچ کجا نگفته‌ام افراد بورسیه شده تخلف کرده‌اند گفت: به عقیده من مقصر و متخلف کسانی هستند که این فرآیند غیرقانونی و بدعت را گذشته‌اند. بسیاری از افراد بورسیه شده اصلاً از این کار غیرقانونی اطلاع نداشته‌اند. البته این غیر از افرادی است که اسامی آن در اختیار من است و از روابط خود برای استفاده از بورسیه استفاده کرده‌اند.
آخرین آزمون اعزام در سال 81 برگزار شد. قبولی‌های هر آزمون دو سال فرصت اقدام داشتند. بنابراین هر سال آزمون برگزار نمی‌شد و بهانه آقایان برای حذف آزمون در دوره قبلشان بی‌اساس است و باید طبق قانون اعزام، آزمون را توسط سازمان سنجش برگزار می‌کردند.
** ورود مراجع نظارتی به ماجرای بورسیه‌ها از سال 92
«بحث اصلی من این است که ورود مراجع نظارتی به بورسیه‌ها به سال 92 برمی‌گردد، یعنی زمانی که دولت یازدهم هنوز سرکار نیامده بود، دیوان محاسبات به این موضوع ورود کرده است. به وزارت علوم اعلام کرده است که با توجه به موارد خلاف قانون، اگر مطابق این عمل کنید مسئولیت حقوقی متوجه شما خواهد بود یا در نامه دیگری که حسابرس کل هیئت حسابرسی آموزش عالی و تحقیقات دیوان محاسبات کشور، نامه‌ای را به سازمان امور دانشجویان نوشته و اعلام کرده این کار تخلف است.»
«در این نامه آمده است هرگونه پرداخت وجه و یا ابلاغ اعتبار به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور بابت این افراد (افراد با بورسیه غیرقانونی) فاقد وجاهت قانونی است.»
عضو کمیسیون آموزش مجلس با بیان اینکه در جریان رسیدگی خودم به موضوع بورسیه‌ها، با حسابرس دیوان محاسبات ملاقاتی داشتم و از او پرسیدم شما چگونه متوجه این تخلفات شدید؟ گفت: این فرد این‌گونه پاسخ داد که ورود ما به مباحث مالی بود. در بررسی خود به تعداد بیش از سه هزار نفر بورسیه رسیدیم که این‌ها پولی بابت شرکت در آزمون به سازمان سنجش واریز نکرده بودند و متوجه شدیم این‌ها هیچ‌کدام آزمون نداده‌اند.
«این در حالی است که طبق قانون اعطای بورسیه با اعلام جزئیات تعداد و رشته‌های مورد نیاز باید از طریق اعلان‌ها و آگهی‌های عمومی انجام شود، بعد
درخواست‌ها ارائه و رسیدگی و آزمون متمرکز برگزار شود و پس از آزمون متمرکز، افراد ذی‌صلاح را پس از این آزمون‌ها اعزام کنند.»
به گفته صادقی، متأسفانه برخلاف قانون اعزام و آیین‌نامه اجرایی آن، سازمان سنجش آزمونی برگزار نکرده و این افراد را بدون آزمون پذیرفته‌اند که تعدادشان قابل‌توجه است و در میان آنها، بعضاً مواردی تبدیل به اعزام به داخل شده‌اند. یعنی ظاهری و صوری به‌عنوان بورس اعزام به خارج پذیرفته و سپس تبدیل به داخل شده‌اند.
«این رویه نشان می‌دهد که دوستان صلاح دیده بودند یک عده را بپذیرند. البته ابتدا آنها را به‌عنوان دانشجوی ممتاز اعلام کردند، ولی در مراحل بعد اعلام شد دانشجویانی که دارای خدمات فرهنگی هستند هم مشمول بورس می‌شوند. معدل 14 برای کارشناسی و 16 برای ارشد را تعیین کردند، شرط سنی هم گذاشته‌اند، اما عملاً از بسیاری از آن عدول کرده‌اند که آمار آن نیز وجود دارد.»
«نکته دیگر اینکه گفته شد این افراد باید معرف داشته باشند و در این میان معرف‌های تشکل‌های دانشجویی خاص، مسئولان وزارت علوم و شخص آقای دکتر مسلمی نائینی بودند. برای مثال معاون فرهنگی وقت وزارت علوم تعداد 736 نفر را معرفی کردند و یا یک تشکل دانشجویی 595 نفر را معرفی کردند و یا مسئول دیگری در وزارت علوم 105 نفر را معرفی کردند و به این ترتیب با معرف‌های شخصی و رشته‌های خاص مانند زبان و ادبیات فارسی، فقه و حدیث نهج‌البلاغه را به‌عنوان بورسیه خارج پذیرفته‌اند و بسیاری از آنها تبدیل به بورس داخل شده‌اند.»
**فرایند پذیرش دانشجویان بورسیه مفسده‌انگیز است
این نماینده مجلس در واکنش به گفته‌های مسلمی نائینی مبنی‌بر اینکه اگر این افراد تخلف کرده‌اند، چرا در دانشگاه‌ها پذیرش شده‌اند گفت: اتفاقاً سؤال من به‌عنوان نماینده مجلس از وزیر این است که چرا این افراد را پذیرفتید؟ البته این افراد تقسیم‌بندی شده‌اند. برخی با لغو بورس و با هزینه شخصی پذیرفته شده‌اند. برخی از افراد نیز که بورسیه اعزام به خارج داشته‌اند به‌علت تبعات سیاسی که ممکن بود پیش بیاید، با آنها موافقت کردند. حتی در مورد آنان که پذیرفته‌اند با هزینه شخصی تحصیل کنند، خلاف قانون عمل شده است. ایراد اصلی آن هم این است که اولاً برخلاف قوانین است و ثانیاً در یک رقابت علمی وارد نشده‌اند.
«پرونده برخی از این افراد را دیده‌ام، تعدادی از آنها افراد باسوادی هستند. من نمی‌گویم همه این افراد بی‌سواد هستند، اما صحبت این است که در مورد آنها مقررات اعمال نشده است. من در صحبت‌هایم هیچ‌گاه خود بورسیه‌شده‌ها را مورد خطاب قرار ندادم، بلکه اعتراض من به فرآیند جذب مفسده‌دار و غیرقانونی است که ممکن است بسیاری از آنها اصلاً از این روند غیرقانونی خبر نداشته باشند.»
وی در مورد اظهارات نائینی که گفته است ورود به این حوزه توسط دیوان بدین خاطر است که افراد بی‌کار شده‌اند توضیح داد: هم من و هم خود شما بورس بوده‌ایم. شما در بورس تعهد می‌دهید که دو برابر مدت زمان استفاده از تسهیلات، به دانشگاه در صورت نیاز خدمت بدهید. حال ممکن است پس از برگشتن یک فرد از تحصیل، دانشگاه اصلاً نیاز به آن رشته نداشته باشد یا صلاحیت جذب آن توسط دانشگاه تأیید نشود.
«اعطای بورسیه به معنای الزام دانشگاه برای استخدام یک فرد نیست، بلکه فرآیند جذب نیازمند طی مراحل خاص خود است. ممکن است دانشگاهی ردیف بودجه لازم را برای جذب در آن زمان در اختیار نداشته باشد یا اصلاً نیاز نداشته باشد. اینکه ما دانشگاه را به حکم دیوان عدالت اداری ملزم به به‌کارگیری در دانشگاه کنیم، صحیح نیست. این‌ها مسئله عدالت و بیت‌المال است.»
« نکته دیگر اینکه من هم معتقدم به این افراد ظلم شده است. چه بسیار از این افراد که از توانایی علمی لازم برخوردار نبوده‌اند، برای مثال، فردی توانایی لازم را برای ارائه مقاله علمی نداشته است، دست به خودکشی زده است. اتفاقاً این فرد بورسیه‌اش هم برقرار شده، ولی وی را دچار توهم علمی کرده‌اند.
** دست روی قرآن می‌گذارم فردی که خودکشی کرده است، ضعف علمی نداشت
مسلمی نائینی در واکنش به گفته‌های صادقی گفت: من حاضرم دست روی قرآن بگذارم فردی که خودکشی کرد، به‌خاطر ضعف علمی‌اش نبود. تمام اطلاعات این فرد را من دارم که چرا این فرد خودکشی کرد. به‌نظر من، این‌گونه اظهارنظرها از آقای صادقی به‌عنوان یک حقوقدان بعید است. من استادتمام دانشگاه و بچه جبهه و جنگ هستم و هدف و پل مطامع هیچ‌کس نشده و نخواهم شد.
«می‌گوید آن فرد به‌خاطر عدم توانایی در ارائه ISI خودکشی کرد. من تمام گفت‌وگوهای ایشان را دارم. او بورسیه دانشگاه بروجرد یا بروجن بود و می‌گفت: پرداختی بابت بورسیه من با روی کار آمدن دولت یازدهم قطع شده است. به من برای تهیه مواد آزمایشگاهی پول نمی‌دهند و من بی‌پول مانده‌ام. این چه حرفی است که می‌گویند برای بی‌سوادی خودکشی کرده‌اند؟ چرا بقیه خودکشی نکرده‌اند؟»
مسلمی نائینی در مورد گروه ایمیلی خادمین نظام نیز توضیحی ارائه داد: ما دیدیم که بچه‌های بورسیه را برخی اذیت می‌کنند. آنها را تعلیق کرده و به آنها نامه نمی‌دهند. این گروه بعد از ماجرای بورسیه‌ها تشکیل شد. گفتند آبروی ما رفته، اسامی منتشر شده است. این افراد به من مراجعه کردند. به این فکر افتادیم که گروهی ایمیلی تشکیل دهیم تا سؤالی که افراد در گروه مطرح می‌کنند برای بقیه به اشتراک گذاشته شود و افراد به جواب‌های بیشتری دسترسی داشته باشند.
«در اندک مدتی اعضای گروه به بیش از هزار نفر رسید. این فردی که می‌گویند خودکشی کرده، یکی از افراد همین گروه است که از من سؤالات بسیاری داشت. اگر از آن بودجه‌ای که ما به دانشگاه نوشته بودیم، حتی یک درصد پول را هم می‌دادند، این فرد از بین نمی‌رفت.»
صادقی در توضیح این مطلب و در جواب مسلمی نائینی گفت: استاد راهنمای دانشجوی مذکور، در مکاتباتش که در اختیار من است می‌گوید «این دانشجو می‌آمد و می‌گفت من در نیچر (Nature) مقاله دارم. بعد استاد رفته بررسی کرده و دیده که اصلاً مقاله نداشته است.» به گفته استاد، این دانشجو به‌خاطر اینکه به وی بورس تعلق گرفته، دچار توهم علمی شده بود. معدل لیسانس و فوق لیسانس این فرد را از اداره بورس سوال کنید ببینید ضعف علمی بوده یا نه!
در ادامه این نشست، معاون سازمان امور دانشجویان در دولت احمدی‌نژاد با اشاره به اظهارات صادقی گفت: چگونه است که ایشان برای اثبات تخلفات به حرف یک حسابرس دیوان استناد می‌کنند و این در حالی است که دیوان در نامه‌ای که من در اختیار دارم و منتشر هم شده است، در مورد این موضوع اظهارنظر کرده است. معاون حقوقی و امور مجلس دیوان اینکه در این زمینه اظهارنظر کرده است را نمی‌پذیرید؟
«در این جلسه آقایان پورمختار، دکتر زارعی، رسایی، نصیری معاون وزیر علوم، ملاباشی معاون وقت وزیر علوم، جناب آقای شجاعی دادستان دیوان محاسبات کشور، آقای تیموری معاون حقوقی و امور مجلس دیوان محاسبات کشور حضور داشته‌اند.»
«موضوع این جلسه نیز بررسی بورسیه‌های اعطا شده توسط وزارت علوم، بر اساس اعلام وزیر علوم وقت جناب آقای دکتر فرهادی در جلسه 5/3/94 کمیسیون اصل 90 مبنی بر اعطای بورسیه‌ها بر اساس قوانین و مقررات و ضوابط جاری و اختیارات شورای مرکزی بورس و وزیر وقت علوم، طی سنوات 88 تا 92، و … بوده است.»
«بر اساس موارد مطرح شده در این جلسه، احراز شرایط علمی و تخصصی دانشجویان صرفاً بر عهده وزارت علوم به‌عنوان متولی امر آموزش بوده و مصوبات شورای مرکزی بورس بر اساس اختیارات قانونی انجام پذیرفته است، دیوان محاسبات کشور در خصوص نحوه شرایط احراز صلاحیت هیچ نظری ندارد.»
به گفته وی، آقای صادقی به گزارش سال 92 دیوان محاسبات استناد می‌کنند، در صورتی که در پایان هر سال گزارش تفریغ بودجه اعلام می‌شود. مشکل اینجاست که آقایان در سال 92 سیاسی‌بازی کردند و آن افتضاح و جنجال و بلا را سر بورسیه‌ها آوردید که مقام معظم رهبری فرمودند به ایشان ظلم شده است.
** همه لیست 98 نفره را منتشر کنید
مدیرکل پیشین بورس وزارت علوم در واکنش به لیست 98 نفره آقا و آقازاده‌ها در پرونده بورسیه‌های غیرقانونی وزارت علوم که توسط صادقی ارائه شد گفت: باید همه افراد لیست را بخوانید و آن را منتشر کنید. همه افراد، چه چپ و چه راست، طبق روند معمول در مصاحبه شرکت کرده و گزینش شده‌اند.
وی با بیان اینکه ما هم در مسئله بورسیه‌ها ظلم کردیم گفت: من هم معتقدم ظلم کردم. باید آن روز می‌ایستادم و اجازه نمی‌دادم این بی‌انصافی را در حق این افراد داشته باشید و اجازه ندهید یک شاگرد اول دانشگاه به کار خود ادامه دهد. مثلاً خانمی که دوستان می‌گویند از دانشگاه تربیت مدرس اخراج شده، دوست دارم ایشان را از نزدیک ببینید و بگویید به شما می‌گویند بی‌سواد هستید.
«ایشان همان شخصی هستند که در محضر مقام معظم رهبری صحبت کردند. ایشان شاگرد اول همان دانشگاه در رشته تعلیم و تربیت بوده است. در عین حال که مسئول بسیج دانشجویی بوده، به خارج رفته و در حین درس خواندن، فعالیت‌های سیاسی هم در آنجا داشته است.»
«در اتریش و هلند اگر کسی نتواند درسش را به موقع تمام کند، به او می‌گویند تو برو و هر وقت 5 مقاله ISI نوشتی، بیا تا برایت جلسه دفاع را بگذاریم. این فرد به‌خاطر برگشت شوهرش به ایران مجبور شده برگردد. پس از آن، استاد از خارج کشور آمده، ممتحن او نیز از بهترین اساتید گروه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس بودند، آمده‌اند از او آزمون گرفته و دکترا را به او داده‌اند. دکترا را نیز همان دانشگاه خارجی داده است من نمی‌دانم چطور به‌راحتی می‌گویند این فرد بی‌سواد است. رزومه ایشان را ببینید و بعد قضاوت کند.»
** درخواست کناره‌گیری به خاطر حکم دیوان
صادقی در پاسخ به اظهارات مسلمی نائینی در مورد این دانشجو گفت: آیا گروه علمی دانشگاه این حق را دارد که فرد را مورد امتحان علمی قرار دهد؟ تمام اعضای هیات علمی گروه تعلیم و تربیت با صلاحیت علمی ایشان مخالفت کرده و به‌خاطر تحمیل حکم دیوان عدالت، هم مدیرگروه و هم رئیس دانشکده گفته‌اند استعفا می‌دهند. مدرک را هم دانشگاه خارجی صادر نکرده و باید به ضعف زبان انگلیسی وی از ابتدای تحصیل در خارج نیز توجه کرد.
وی همچنین از دادخواستی با امضای آقای فیاض شجاعی، دادستان دیوان محاسبات در مورد پرونده بورسیه‌های غیرقانونی خبر داد که علیه چند نفر از جمله دکتر مسلمی نائینی، با عنوان رد مال صادر شده است که البته هنوز رای صادر نشده و در مرحله دادخواست است.
** چطور کسی با 5 مقاله ISI می‌تواند بی‌سواد باشد
مسلمی نائینی در توضیح بورسیه‌های رشته‌های خاص توضیح داد: برای بورسیه‌ها 3 تا 4 گروه داریم. یک گروه مربیان، یک گروه اعزام به خارج و یک گروه ایثارگران بودند. در مقطعی، جلسه‌ای بین وزیر وقت و ایثارگران در سال 86 برگزار شد که درخواست کردند که با وجود کارمند بودن و توانایی ادامه تحصیل داشتن حاضریم در همین وضعیت کارمندی، ادامه تحصیل دهیم.
«رشته‌های این ایثارگران نیز زبان فارسی، فقه و… بود. چند جلسه با وزیر بحث شد و بحث اعزام به خارج نبود، همه این‌ها اصولاً برای داخل بودند.»
وی با بیان این نکته که آقایان بگویند چطور کسی با 5 مقاله ISI می‌تواند بی‌سواد باشد و اگر چنین ادعایی باشد خود من آنها را از دانشگاه اخراج می‌کنم گفت: من از کسی هراسی ندارم. آقای مشایی که آن زمان مدیر هم بودند، قصد ورود به دانشگاه تربیت مدرس را داشتند، اما به‌تنهایی مقابل ایشان ایستادم و اجازه ندادم.
** بورس‌شده‌ها متخلف نیستند
مسلمی نائینی با بیان اینکه وقتی کسی بورسیه است و صلاحیت علمی و یا عمومی ندارد می‌توانید او را از دانشگاه بیرون کنید گفت: این پسندیده نیست زمانی که شما یک نفر را به‌عنوان بورسیه در اختیار دارید و صلاحیت نیز دارد فرد دیگری را استخدام کنید.
صادقی در پاسخ به این سؤال که بر اساس آنچه گفتید تخلف را کسانی انجام داده‌اند که دانشجویان را بورسیه کرده‌اند نه بورسیه شده‌ها، آیا با این افراد متخلف برخورد شده است یا خیر نیز گفت: این تخلفات رسیدگی شد ولی در اثر اعمال فشار و جوسازی‌هایی که شد، این افراد عدول و از لحاظ مقررات تخلف کردند. چه آن‌هایی که با ادامه تحصیل افراد موافقت کردند چه آن‌هایی که با ادامه تحصیلشان با وجود لغو بورسیه، موافقت شد. باز هم تأکید می‌کنم که من بورس‌شده‌ها را متخلف ندانسته و نمی‌دانم، بلکه بورسیه‌کننده‌ها را متخلف می‌دانم.
«ضمنا رشته‌های زبان فارسی، فقه و … فقط مربوط به ایثارگران نبوده، بلکه تعداد زیادی از بورسیه‌ها با عنوان ‘ تبدیل به داخل’ در این رشته‌ها به صورت صوری برای خارج پذیرفته شده‌اند و بعد در دانشگاه‌های داخل آنها را جا دادند.»
نائینی نیز در ادامه با بیان اینکه بسیاری از افراد بورسیه شده در خارج کشور پس از این ماجرا بازگشتند گفت: یکی از این افراد به‌خاطر خانواده‌اش که در ایران هستند، دو هفته ایران و دو هفته دانمارک است. جالب اینجاست در حالی که دانشگاه ما او را نمی‌پذیرد، یکی از اساتید دانمارک او را پذیرفته است.
در حالی که صادقی می‌گوید بیشتر افراد بورسیه شده استخدام و جذب شده‌اند، نائینی معتقد است این‌گونه نیست و بسیاری از دانشجویان که او آنها را با واژه «دسته گل» خطاب می‌کند جذب نشده‌اند.
صادقی در توضیح افراد جذب نشده می‌گوید آن‌هایی که جذب نشده‌اند کسانی هستند که دانشگاه‌ها در حال حاضر به آنها نیازی ندارند ولی نائینی می‌گوید در همان دانشگاه‌ها و رشته‌هایی که نیاز نداشتند، با وجود نیروهای بورسیه، نیروی دیگری جذب شده است.
به گفته نائینی، اگر کسی بورسیه است باید جذب شود مگر اینکه صلاحیت علمی وی بررسی و رد شود.
«در مورد افراد بورسیه شده نیز این افراد بدون بررسی صلاحیت علمی و عمومی صلاحیت آنها برای جذب در دانشگاه رد شده‌اند و از همین‌رو، این افراد به دیوان شکایت برده‌اند و حکم به الزام استخدام در دانشگاه گرفته‌اند. اگر این افراد آن‌گونه که آقایان می‌گویند تخلف کرده و لغو بورسیه شده‌اند، چرا به آنها اجازه دادند به تحصیلاتشان ادامه دهند؟ پاسخ این است که آقایان اشتباه کردند. متوجه اشتباهشان شدند چون کارشان کاملاً اهداف سیاسی را دنبال می‌کند.»
** دستور وزیر از آیین‌نامه بالاتر است
در ادامه این نشست، محمود صادقی نامی را از لیست محرمانه‌ای که در اختیار داشت به مسلمی نائینی نشان داد که نامبرده با کِبَر سِنی و مشکل معدل از بورسیه برخوردار شده است که نائینی اظهار داشت وی جانباز 70 درصد بوده و نامه وزیر داشته است و دستور وزیر از آیین‌نامه‌ای که نوشته شده بالاتر است.
وی در پاسخ به این سؤال که پس چرا شما که می‌گویید من جلوی ورود مشایی در دانشگاه تربیت مدرس را گرفتم، جلوی این تخلف نایستادید گفت: من بی‌اخلاق، بداخلاق و احمق نبودم. بررسی این مسئله، وظیفه سازمان بازرسی و دیوان محاسبات است. من صلاحیت تشخیص غیرقانونی بودن آن را ندارم، بلکه نهاد متولی باید ورود کند. این سازمان‌ها برای همین وجود دارند.
** ماجرای پذیرش بورسیه دختر وزیر
یکی از موضوعات مورد بحث در این نشست، ماجرای پذیرش بورسیه دختر وزیر وقت بود. در حالی که این فرد مدرک لیسانس و فوق‌لیسانس خود را از دانشگاه آزاد اخذ کرده است، ولی در دانشگاه تربیت مدرس پذیرفته شده و این با توجه به رقابت علمی شدید در دانشگاه تربیت مدرس، بسیار سخت است. همچنین اینکه وی تنها با 1 مقاله ISI به‌عنوان استعداد درخشان معرفی شده و از بورس برخوردار شده است.
نائینی در واکنش به این اتفاق نیز گفت: شاید قوانین در آن زمان این‌گونه بوده است.
اما صادقی در این باره توضیح داد: جالبی پرونده آن خانم اینجاست که در سال 92 و در مقطع تغییر دولت که آقای روحانی هنوز دولت را تحویل نگرفته است، در مدت کوتاهی حکم وی صادر می‌شود، آن هم بدون اعلام‌نظر دانشگاه و برخلاف نظر گروه جذب. اکنون هم فشار می‌آورند که استخدام شود.
مسلمی نائینی پاسخ داد: خیر. آن خانم در حال حاضر استخدام شده و دیوان عدالت رأی به استخدام وی داده است. می‌توانید علت و جزئیات را از دیوان پیگیری کنید.
وی با بیان اینکه در همان زمان (اواخر دولت دهم)، دکتر صدیقی در استخر به من گفت آیا فرزند من را هم بورسیه می‌کنید؟ گفتم برای چه او را بورسیه نکنیم؟ مقدمات آن را فراهم کنید تا او را بورسیه کنیم. مقدمات نیز یکی صلاحیت عمومی و دوم اخذ پذیرش از یک دانشگاه بود که ایشان از دانشگاه امیرکبیر برای فرزندشان پذیرش گرفتند، ولی متأسفانه گزارش صلاحیت عمومی وی با تأخیر رسید و این در زمانی بود که اسم ایشان به‌عنوان گزینه وزارت علوم مطرح شد. با دکتر توفیقی تماس گرفتم و گفتم الان خطرناک است که برای فرزند شما حکم بزنیم. اگر حکم فرزندت صادر شود و تو وزیر شوی، می‌گویند هنوز نیامده پسرش را بورسیه کرد. ایشان هم موافقت کردند که حکم صادر نشود و من هم آن را امضا نکردم و ماجرای بورس ناقص ماند.
** معرفی افراد برای بورسیه از سوی افراد و نهادهای دانشجویی خاص
مسلمی نائینی در مورد معرفی افراد برای بورسیه از سوی افراد و نهادهای دانشجویی خاص نیز توضیح داد: از این 11 هزار نفر که به‌واسطه فراخوان برای بورسیه اعلام آمادگی کرده بودند، ما معرفی‌نامه می‌خواستیم که کسی آنها را به ما معرفی کند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا معرفی 700 نفر از سوی یک شخص برای بورسیه صحیح است گفت: بله 100 درصد صحیح است. این فقط معرفی است. در این 700 نفر شاید 1 نفر هم بورس نمی‌شد. وقتی کسی می‌خواهد عضو هیات علمی شود باید شناخته شده باشد. بر اساس قانون نیز اعتقاد به اسلام و نظام از شروط اصلی به‌کارگیری افراد است. ما در این میان، تبعیضی قائل نشدیم. حتی شورای صنفی دانشگاه که از ما انتقاد می‌کردند، دو نفر را معرفی کردند و آنها در مصاحبه قبول شدند. ما کاری نداشتیم چه تشکلی است.
مسلمی نائینی در مورد بخش دیگری از ابهامات در بورسیه‌ها مانند آنکه چگونه یک نفر می‌تواند در استرالیا، مطالعات اندونزی بخواند نیز این‌گونه توضیح داد: آقایی برای خواندن GIS به استرالیا رفته است، همسر ایشان کارشناسی‌ارشد مطالعات بین‌الملل، تحصیل کرده بود. همسرشان برای اخذ بورس به دانشگاه تهران رفته است. به وی گفتند ما به رشته مطالعات اندونزی نیازمند هستیم. این خانم هم در استرالیا مطالعات اندونزی خواند، 6 ماه هم شوهر و فرزندش را در استرالیا گذاشته و برای فرصت مطالعاتی به اندونزی رفته است و اکنون به زبان‌های اندونزی و انگلیسی مسلط است.
«چرا باید در کل کشور ما فقط یک نفر مطالعات اندونزی بخواند. به نظر من یک نفر مطالعات اندونزی کم است. ما باید تعداد بیشتری افراد تحصیل کرده در این رشته داشته باشیم. من خوشحال شدم که ایشان مطالعات اندونزی خوانده‌اند.»
** خدشه‌دار شدن حیثیت وزارت علوم به‌خاطر عدم‌رعایت موازین قانونی
صادقی با بیان اینکه خدشه‌ای که ما در ماجرای بورسیه‌ها به حیثیت وزارت علوم وارد کردیم به‌خاطر عدم‌رعایت موازین قانونی از طرف مسئولان وقت وزارت علوم و بورس بوده است، گفت: این به معنی تخلف افراد بورسیه شده نیست، مگر اینکه این افراد از نفوذ خود برای برخورداری از بورسیه استفاده کرده و دانسته در یک فرآیند غیرقانونی وارد شده باشند.
مسلمی نائینی در واکنش به صادقی گفت: آقای صادقی روی غیرقانونی بودن روند اعطای بورسیه‌ها تأکید دارند، در حالی که کمیسیون اصل 90 که در زمان سرپرستی آقای نجفی با حضور آقای پورمختار به بحث بورسیه‌ها پرداخت، پس از دو سال بررسی، اعلام کرد که هیچ کار غیرقانونی نشده است.
وی در واکنش به اینکه آقای مهدی سالاری راد (عضو کمیته بررسی پرونده بورسیه‌ها با حکم محمدعلی نجفی) و مسعود کنزی (عضو کمیته بررسی پرونده بورسیه‌ها با حکم محمدعلی نجفی) روایت متفاوتی از گزارش کمیسیون اصل 90 دارند، گفت: این‌ها فقط دو نفر از کل اعضای کمیته هستند در حالی که 5 نفر آن را نوشته و امضا کرده‌اند. خود آقای صدیقی گفتند مشکل بورسیه‌ها حل شد.
** کمیسیون اصل 90، صلاحیت حکم کردن در مورد بورسیه‌ها را ندارد
صادقی در واکنش به این اظهارنظر مسلمی نائینی گفت: کمیسیون اصل 90، صلاحیت حکم کردن در مورد بورسیه‌ها را ندارد. این کمیسیون به طرز کار دستگاه‌ها رسیدگی می‌کند و اگر تخلفی دید به مرجع قضایی گزارش می‌دهد و این مرجع قضایی است که رای داده و بر اساس آن عمل می‌شود. مضاف بر اینکه در همان گزارش کمیسیون اصل 90، اسم دکتر قیداری، معاون وقت پارلمانی وزارت علوم هست، ولی امضای ایشان نیست و جالب اینجاست که خود آقای فیاض شجاعی که آقای مسلمی نائینی می‌گویند همه موارد را تأیید کرده، خود ایشان علیه بورسیه‌ها دادخواست داده است.
صادقی در پاسخ به این سؤال که چرا نمایندگان مجلس و در رأس آن کمیسیون آموزش، به روند فعلی بازگشت بورسیه‌شدگان غیرقانونی اعتراضی نمی‌کند گفت: من سؤالم را از وزیر علوم مطرح کرده‌ام.
مسلمی نائینی در واکنش به این موضوع که اگر مسئله بورسیه‌ها مهم نبود، چرا سبب استیضاح یک وزیر شد و دامن سایر وزرای بعد از او را هم گرفت گفت: بورسیه‌ها دلیل قربانی شدن آقای فرجی دانا نبود، مسئله بی‌لیاقتی خودشان بود. اصلاً نیاز به این جنجال و آزار دادن سه هزار نفر نبود. می‌شد خیلی راحت کار را به سازمان بازرسی سپرد تا موارد را بررسی و تخلفات مشخص شود. مگر ما اخلاقی عمل نکردیم و موارد مربوط به دولت اصلاحات را جار زدیم؟ مسئولیت بررسی تخلفات بر عهده سازمان بازرسی است. من ترامپ نیستم که از خراب کردن موفقیت‌های اوباما لذت ببرم.
وی ورود دیوان عدالت به مسئله بورسیه‌ها را به هیچ عنوان غیرقانونی ندانست و افزود: تمام افرادی که می‌گویند بورسیه‌ها غیرقانونی است باید هم در این دنیا و هم در آخرت پاسخگو باشند. چون چهار سال افراد را اذیت کردند.
**وزارت علوم به‌خاطر فشارهای سیاسی کوتاه آمد
نماینده مردم تهران در مجلس نیز علاوه بر تاکید مجدد که در این دوره نهادهای نظارتی وارد شدند و وزارت علوم پس از دستور دیوان محاسبات، بررسی پرونده‌ها را شروع کرد، در مورد ورود دیوان به مسئله بورسیه‌ها گفت: دیوان پرونده بورسیه‌ها را چه در مرحله بدوی و در مرحله تجدیدنظر به شعب خاصی ارجاع می‌دهد. من این فرآیند را برخلاف عدالت آموزشی می‌دانم، چون باید همگان بتوانند از یک امکان عمومی و مساوی بهره‌مند شوند. ما اگر فرآیندهای قانونی را به هم بزنیم دچار مفسده می‌شویم که به گفته مقام معظم رهبری «فساد مانند اژدهایی هفت سر است که هر سرش را بزنید سر دیگرش پیدا می‌شود». چون ما به قانون احترام نمی‌گذاریم، اگر فرآیند قانونی را اتخاذ و از اعمال سلیقه اجتناب کنیم می‌توانیم به پیراستگی کشور از فساد امیدوار باشیم.
«در مسئله بورسیه‌ها فرآیند قانونی طی نشده، وزارت علوم به‌خاطر فشارهای سیاسی کوتاه آمده و به نظر من، کوتاه آمدن برخلاف قانون است و من بر همین مبنا از وزیر علوم سؤال کردم. مجدداً تأکید می‌کنم مقصر بورس‌کنندگان هستند و به وزارت علوم توصیه می‌کنم جوانب را بسنجند و افرادی را که در این زمینه اعمال نفوذ کرده‌اند، شناسایی و با آنها برخورد کنند، چون این افراد در این دنیا پاسخ ندهند باید در آخرت پاسخگو باشند.»
