پرونده امروز :شکاف جنسیتی در ایران
در گزارش اخیر مجمع جهانی اقتصاد، ایران در این شاخص در جایگاه ۱۴۰ در میان ١۴۴ کشورقرار گرفته است.
نمره ایران در سال ۲۰۱۷ برابر ۰.۵۸۳ است. رتبه ایران یک پله تنزل داشته است.جهت دریافت ، کلیک کنید
گزارشی از معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران ، جهت دریافت ، کلیک کنید
شاخص شکاف جنسیتی چیست؟
شاخص جهانی جنسی یک شاخص مقایسه ای میان دو جنس است که برای اولین بار در سال 2006 توسط انجمن جهانی اقتصاد معرفی شده است. این شاخص تفاوت های میان دو جنس را در چهار بعد سیاسی، اقتصادی، آموزش و بهداشت بررسی می کند. اهمیت این شاخص در کنار دقت عمل بالا و اعتباری که در میان شاخص های جهانی دارد، به دلیل کیفیت اندازه گیری آن است، یعنی اندازه گرفتن فاصله ی میان زنان و مردان در ابعاد یاد شده است.سه نقطه قوت این شاخص این هستند که یکم، به جای گزارش کردن سطح ها و اندازه های مربوط به ابعاد، شکاف میان سطح زنان و مردان را بررسی می کند. گزارش کردن شکاف میان زنان و مردان به جای گزارش سطح توسعه به این دلیل اهمیت دارد که اثر میزان پیشرفته بودن جوامع مورد بررسی را خنثی می کند زیرا ممکن است در برخی کشورهای توسعه یافته شاخص های بالایی مثلا برای بهداشت زنان نسبت به کشورهای کم تر توسعه یافته مشاهده شود ولی در همین کشور شکاف بین شاخص های بهداشتی زنان و مردان بسیار بالا باشد. بنابراین محاسبه ی شکاف قدمی است بسیار مفید برای ایجاد یک دید کامل از برابری جنسی در عرصه های چهارگانه.دوم، انجمن جهانی اقتصاد از طریق نتایج واقعی اجتماعی و با ابزارهای عینی به بررسی جامعه می پردازد. یعنی به جای استفاده از دروندادهایی که مبتنی بر قوانین رسمی، سندهای امضا شده و قول و قرارهای دولتی است، از دروندادهای عینی و واقعی استفاده می کند. به این معنا که مثلا ممکن است کشوری یک سند جهانی را برای مبارزه با خشونت جسمی علیه زنان امضا کرده باشد، ولی در عمل هرگز به تعهدات عملی آن پایبند نبوده باشد. شاخص انجمن جهانی اقتصاد کاری به چنین رفتارهای دولت ها ندارد و با بررسی میزان واقعی خشونت جسمی به ارزیابی جامعه می پردازد.
سوم، انجمن اقتصاد جهانی بررسی میزان برابری میان زنان را به بررسی میزان توانمندسازی زنان ترجیح داده است. بدین معنا که به جای تمرکز بر زنان و رویکرد تک جنسی و مقایسه زنان در سراسر جهان با هم، رویکرد دو جنسی اتخاذ کرده و با در نظر گرفتن فاصله ی زنان و مردان، جنسیت را در مرکز کار خود قرار داده است، نه زنان را.
?این شاخص جهانی از چهار ستون اصلی تشکیل شده است:
- مشارکت و فرصت های اقتصادی: مولفه هایی مانند مشارکت زنان و مردان در نیروی کار، میزان درآمدهای متوسط هر یک، درصد هریک در مشاغل رده بالا و رده پایین و …
- دستاوردهای آموزشی: بررسی سواد و موقعیت آموزشی زنان در سطوح اولیه، ثانویه و سطح دانشگاهی و …
- بهداشت و بقا: بررسی وضعیت بهداشت زنان و مردان، طول عمر و بیماری ها و …
- توانمندسازی سیاسی: تعداد زنان موجود در جایگاه های سیاسی رده بالا و زمان واقعی قرار گرفتن ان ها در این پست ها و …؛ که در هر یک از ستون های اصلی مولفه های متعددی سنجیده شده و از برآورد چهار ستون اصلی در کنار هم شاخص جهانی شکاف جنسی ساخته می شود.
شاخص جهانی شکاف جنسی عددی بین 0 و ا است. هر اندازه عدد نهایی به 0 نزدیک شود به نابرابری مطلق و هر اندازه عدد به 1 نزدیک شود به برابری مطلق نزدیک می شویم. برابری نمونه 0.5 بیان کننده شکاف عمیق بین زن و مرد است طوری که مردان از مزایایی دو برابر زنان در ابعاد چهارگانه بهره مندند و مثلا 0.85 شاخص خوبی است چون نشان دهنده ی نزدیک شدن زنان و مردان در ابعاد مورد بررسی است.
?بررسی نابرابری جنسیتی در 144 کشور در 2017؛در آخرین گزارش سال ۲۰۱۷ مجمع جهانی اقتصاد در خصوص شکاف جنسیتی از مجموع ۱۴۴ کشور جهان، ایران رتبه ۱۴۰ را کسب کرده است.طبق گزارش مذکور ایران جزو چهار کشور انتهای جدول است، ما بالاتر از کشورهای چاد، سوریه، پاکستان و یمن قرار داریم.این در حالی است که عربستان سعودی، مالایا و لبنان در شاخص یاد شده بالاتر از ایران قرار دارند.همچنین رتبه ایران نسبت به مجموع کشورهای دنیا( ۱۴۴ کشور) در زمینه آموزش ۱۰۰، سلامت ۱۳۵ و مشارکت سیاسی زنان ۱۳۶ اعلام شده است.در مقایسه با سال گذشته رتبه ایران یک درجه کاهش یافته است. رتبه کشور ما سال گذشته در شاخص اقتصاد ۱۴۰، آموزش ۹۶، سلامت ۹۸ و مشارکت سیاسی ۱۳۶ بوده است.مقایسه رتبه ایران در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی نشان می‌دهد که در دو شاخص آموزش و سلامت با کاهش رتبه شدید مواجه بوده ایم، ادر سال ۲۰۱۷ در حوزه آموزش شش رتبه و در شاخص سلامت ۳۷ رتبه کاهش داشته‌ایم.
اقدامات ایران
مدیر کل بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری در پاسخ به اینکه چرا با وجود برنامه‌ها و سیاست‌های دولت به منظور اجرای طرح تحول سلامت و همچنین شناسایی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل و فعالیت‌های نهضت سواد‌آموزی در دو شاخص سلامت و آموزش دچار افت شده‌ایم، گفت: برخی کشورها با ایجاد تحولات جدی موفق به کسب امتیاز بالاتر و در نتیجه کسب رتبه بالاتر در شاخص‌ها شده‌اند و این در حالی است که امتیاز ما ثابت مانده و دیگر کشورها از ما عبور کرده‌اند. به عبارت دیگر با وجود اجرای طرح‌های مذکور مقدار شاخص ایران در بعد آموزش و سلامت تغییری نکرده اما تحولات سایر کشورها در این ابعاد جدی‌تر و چشمگیرتر بوده که باعث شده از ما پیشی بگیرند و عبور کنند.فلاحتی دلیل دیگر را عدم وجود نظام جامع آماری و محاسبه دقیق شاخصهای سلامت، آموزش، اقتصاد و مشارکت سیاسی عنوان و در این خصوص تشریح کرد: محاسبه چنین شاخص‌هایی نیازمند وجود منابع آماری دقیق و استاندارد است این در حالی است که در کشور نظام جامع آماری حساس به موضوع جنسیت نداریم و علاوه بر این در بسیاری از برنامه‌های ملی گزارش‌های حساس به جنسیت نداریم و در عمل نشان نمی‌دهیم در حوزه زنان طرح‌های ملی چه تحولاتی را حاصل آورده است. در مجموع ضعف در نظام مستندسازی و ارائه شاخصهای آماری استاندارد باعث می‌شود اقدامات صورت گرفته چندان دیده نشود و به نظر برسد در حال درجا زدن هستیم.وی در‌باره شاخصهای اقتصاد و مشارکت سیاسی نیز گفت: تحولات خاصی در بعد اقتصادی نداشتیم اما در بحث مشارکت سیاسی تنها در تعداد نمایندگان پارلمان تغییراتی داشتیم که بازهم چندان محسوس نبوده و حدود شش درصد از سهم پارلمان ایران در اختیار زنان است و در نتیجه تغییری در رتبه ایران ایجاد نکرده است.مدیرکل بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه رتبه عربستان در سال ۲۰۱۶ بعد از ایران قرار داشت اما امسال با دو رتبه افزایش بالاتر از ایران قرار گرفته است، گفت: در جدول مجمع جهانی اقتصاد در شکاف جنسیتی، ایران بعد از لبنان، عربستان، و مالایا قرار گرفته است.
منبع:روزنامه جهان صنعت
