پول نفت کجاست ؟
گزارش های بانک مرکزی ایران درباره عملکرد شش ماهه بودجه دولت پرده از اتفاقات مهمی در بودجه دولت بر می دارد که نیاز به پاسخگویی و ابهام زدایی جدی از سمت دولت دارد .
در حالی که دولت و بویژه شخص رییس جمهور و دکتر نوبخت رییس سازمان برنامه و سخنگوی دولت در تلاش برای عادی نشان دادن شرایط دارند، اما آمارهای شش ماهه بودجه کشور نشان می دهد که شرایط اصلا عادی نیست !
طبق گزارش های بانک مرکزی، دولت از میزان ۳۶۳ هزار میلیارد ریال بودجه عمرانی مصوب برای پرداخت در شش ماهه اول امسال، فقط ۷۸ هزار میلیارد تومان یعنی فقط ۲۱ درصد آن را پرداخت کرده است ! این کسری ۲۸۵ هزار میلیارد ریالی در بخش پرداخت های عمرانی فقط در شش ماه اول امسال نشان از یک کسری بودجه قابل توجه در بودجه دولت در شش ماه نخست سال ۱۳۹۶ دارد .
این در حالی است که طبق گزارش بانک مرکزی در بخش بودجه های جاری نیز که به دلیل تبعات سیاسی و اجتماعی عدم پرداخت این تعهدات همانند هزینه حقوق و دستمزد کارکنان دولت و یارانه های نقدی، پرداخت آنها همواره در اولویت است، دولت در شش ماهه اول تنها ۸۳ درصد این بخش بودجه را محقق کرده است و در پرداخت این بخش از هزینه ها نیز در شش ماه اول ۲۱۹ هزار میلیارد ریال کسری داشته است .
از سمت درآمدها نیز ابهامات تازه ای دیده می شود که پرده از واقعیت های پنهان شده ای بر می دارد . در حالی که قیمت جهانی نفت به دلیل کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی در طی ماههای اخیر افزایش قابل توجهی داشته است و به عنوان مثال قیمت نفت WTI در آستانه ۶۰ دلار به ازای هر بشکه قرار گرفته است و در حالی که ایران با تولید روزانه نزدیک به ۴ میلیون بشکه نفت در حداکثر ظرفیت تولید و صادرات نفت خود قرار دارد اما در شش ماهه اول امسال تنها ۷۶ درصد درآمدهای نفت پیش بینی شده در بودجه دولت محقق شده و از ۵۸۰ هزار میلیارد ریال درآمد های نفتی پیش بینی شده ، تنها ۴۴۶ هزار میلیارد ریال آن محقق شده است .
در بخش درآمدهای مالیاتی نیز درآمدهای محقق شده با اهداف بودجه در شش ماهه اول فاصله معناداری داشته است . از مجموع ۵۸۳ هزار میلیارد ریال درآمد مالیاتی پیش بینی شده در شش ماه اول تنها ۴۳۱ هزار میلیارد تومان یعنی ۷۳ درصد محقق شده و مجموع درآمدهای محقق شده دولت در این بخش در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ نزدیک به ۴ درصد حتی کمتر از مدت مشابه در سال قبل بوده است.
اما سوال اساسی این است که دلیل این کسری بودجه و عدم توازن قابل توجه در بودجه دولت علیرغم اینکه حجم صادرات نفت ایران و قیمت نفت در بالاترین سطح خود حداقل در طی ۴ سال اخیر است و در حالی که دولت تاکید دارد همه چیز در کنترل است چیست ؟
آیا بر خلاف تصویرسازی سیاسی دولت که صحبت های ترامپ بر علیه ایران هیچگونه تاثیری بر ایران نداشته است، این صحبت ها و موضع گیری ها برخی دستاوردهای برجام را تحت تاثیر قرار داده و در بازگشت منابع ارزی حاصل از صادرات نفت ایران موانع جدی ایجاد شده است ؟
دلیل کاهش در بخش درآمدهای مالیاتی و عوارض چیست ؟ آیا رکود نسبی و کاهش رشد اقتصادی واقعی در بخش هایی که سهم بالایی از تامین درآمدهای مالیاتی برعهده آن بخش هاست دلیل ایجاد این گپ درآمدی بوده است ؟
آیا تحقق فقط ۲۱ درصد بودجه های عمرانی به معنی تعطیلی کامل نقش دولت به عنوان ایجاد کننده بخش مهمی از تقاضای سرمایه گذاری و در نتیجه بدهکاری عمیق تر دولت به پیمانکاران و آغاز موج تازه ای از رکود در سالهای آینده نیست ؟
واقعیت این است با آنکه مخالفین داخلی و خارجی دولت به دنبال کوچکترین نشانه برای تخریب دولت هستند اما سکوت و پنهان کاری در مقابل چنین کسری بودجه قابل توجه ای تنها باعث عمیق تر شدن بحران می شود و در بلند مدت دوباره کشور را پس از تنفسی اندک در محاق رکودی عمیق تر فرو می برد .
✍️ سیامک قاسمی
سوم آذرماه ۱۳۹۶
