پوپولیسم از زوایای اقتصادی
و تاثیر آن بر سیاستگذاری اقتصادی براساس تجربه جهانی اقتصاد کشورهای درگیر پوپولیسم
گزارش تحلیلی مرکز پژوهش های مجلس
جهت دانلود این مقاله کلیک کنید
? مرکز پژوهش‌ها در گزارشی تحلیلی به معرفی چارچوبی برای شناسایی ابعاد مختلف پدیده پوپولیسم پرداخته است. این گزارش در بخش نخست زمینه ظهور سیاست‌گذاران پوپولیست را تشریح کرده است. بر این مبنا پوپولیسم عموما در بستری از نارضایتی ناشی از نابرابری درآمدی و فساد، زمینه بروز پیدا می‌کند. در چنین شرایطی پوپولیست‌ها با وعده بهبود وضعیت درآمدی اقشار ضعیف، وارد عمل می‌شوند. «افزایش حداقل دستمزد اسمی»، «کاهش مصنوعی نرخ ارز بدون توجه به روندهای تورمی»، استفاده از «سیاست‌های توزیعی» به جای «سیاست‌های بازتوزیعی»، ترفندهای سیاست‌گذاران پوپولیست برای کسب حمایت اقشار ضعیف در کوتاه‌مدت است. ترفندهایی که درنهایت، نه تنها به نفع حامیان سیاست‌گذار پوپولیست نیست، بلکه آثاری همانند افزایش نرخ تورم، افزایش کسری بودجه و افزایش بیکاری، بیشترین زیان را به اقشار آسیب‌پذیر خواهد رساند. گزارش منتشرشده، با نگاه به تجربه جهانی پوپولیسم نشان می‌دهد که اکثر اقتصادهای گرفتار در دام پوپولیسم، طی چهار مرحله وارد مرحله سقوط می‌شوند و پوپولیسم که روزی سوار بر موج نارضایتی، زمینه بروز پیدا کرده بود، با رساندن بیشترین آسیب به حامیان خود، بر دوش اقشار آسیب‌دیده تشییع خواهد شد.
? «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی» در گزارشی با عنوان «مقدمه‌ای بر اقتصاد کلان پوپولیسم»، به بررسی ایدئولوژی پوپولیسم از زوایای اقتصادی و تاثیر آن بر سیاستگذاری اقتصادی از سوی دولت‌ها پرداخته است. برمبنای بررسی‌های کارشناسان بازوی پژوهشی مجلس، سیاست‌گذاران پوپولیست معمولا در اثر مجموعه عوامل مشابهی ظهور می‌کنند. نقطه اشتراک این عوامل ایجاد نارضایتی عمومی نسبت به عواملی چون افزایش فساد و توزیع نابرابر جمعیت است. سیاست‌گذار عوام‌فریب نیز سعی می‌کند با استفاده از ابزارهای سیاست‌گذارانه این قشر ناراضی را در کوتاه مدت به حامیان خود تبدیل کند. اما این سیاست‌گذاری‌ها به علت عدم توجه به محدودیت‌های ذاتی اقتصاد، در افق زمانی بلندتر نتایج اسفباری را خصوصا برای قشر ضعیف‌تر جامعه به همراه خواهد داشت. نظام پوپولیستی بر دخالت مستقیم مردم استوار است، از این رو در آن امکان عوام‌فریبی وجود دارد. اما در نقطه مقابل در یک نظام دموکراتیک، وجود مراکز علمی مستقل و رسانه‌های مسوول، نهادها و احزاب، تبدیل به فیلتری برای حذف سیگنال‌های فریبنده و عوام‌پسند برای جلب افکار عمومی می‌شوند. این نوشتار، با استفاده از نتایج گزارش بازوی پژوهشی مجلس، زمینه بروز و مختصات این سیگنال‌های عوام‌فریب را شناسایی کرده و به بررسی نتایج حاصل از اجرای سیاست‌های پوپولیستی پرداخته است.
